«Дзіцячае маўленне на ўсіх этапах свайго развіцця сілкуецца невычэрпнай жыццёвай сілай народнага – роднай мовы».
Колькі клопатаў, абавязкаў і адказнасці з'яўляецца ў дарослых, калі ў іх жыццё ўваходзіць маленькі чалавек! Бо дабрабыт дзіцяці цалкам залежыць ад бацькоў.
Перадумовай для фарміравання мовы з'яўляецца эмацыянальныя зносіны, якія ўсталёўваюцца і падтрымліваюцца паміж дарослым і дзіцем. У развіцці ж мовы роля дарослага з'яўляецца, безумоўна, галоўнай.
У дашкольны перыяд адбываецца станаўленне маўлення і яе фарміраванне. У гэтыя гады дзіця засвойвае гукі роднай мовы, вучыцца выразна і граматычна правільна вымаўляць словы і фразы, хутка назапашвае слоўнікавы запас. Маўленне – з'ява сацыяльная і служыць сродкам зносін людзей аднаго з адным. Своечасовае і правільнае маўленчае развіццё – неабходная ўмова фарміравання асобы дзіцяці. Дзякуючы мове дзіця спазнае навакольны свет, назапашвае веды, пашырае круг уяўленняў аб прадметах і з'явах, авалодвае нормамі грамадскіх паводзін. Засваенне мовы ў дашкольным узросце – неабходная ўмова для авалодання граматай, для далейшага навучання ў школе.
Каб навучыцца гаварыць, дзіця павінна, перш за ўсё, чуць мову бацькоў.
Фарміраванне і развіццё мовы адбываецца паступова. Гэта даволі працяглы і складаны працэс. І калі бацькі часта размаўляюць з малым, гуляюць з ім, чытаюць яму кнігі, вучаць з ім вершы, то звычайна мова дзіцяці развіваецца своечасова і правільна.
Некаторыя бацькі лічаць, што няправільнае вымаўленне гукаў, недастаткова выразная гаворка дашкольніка не могуць служыць падставай для трывогі, што недасканаласць дзіцячага маўлення – узроставая з'ява, якая праходзіць з часам.
Недапушчальна, калі дзіця ў 5, 6 і нават 7 гадоў не можа падтрымліваць размову на знаёмую для яго тэму, складна і зразумела для слухачоў пераказаць казку, апавяданне, калі яно недакладна карыстаецца лексічнымі сродкамі, дапускае граматычныя памылкі, няправільна вымаўляе гукі.
Ад умення дакладна і правільна выказаць сваю думку ў вырашальнай ступені залежыць свабодныя і нязмушаныя зносіны дзіцяці з навакольнымі. Недахопы маўлення нярэдка адбіваюцца і на фарміраванні характару дзіцяці, адбіваюцца на яго разумовым развіцці, а ў далейшым абцяжарваюць і авалоданне граматай.
Каб у дзіцяці маўленне было правільным і выразным, бацькі і педагогі, пры занятку з дзецьмі павінны выкарыстоўваць хуткамоўкі – чыстагаворкі. Яны з вялікім поспехам могуць быць выкарыстаны не толькі для пераадолення млявасці і маларухомасці артыкуляцыйнага апарата, для замацавання правільнага вымаўлення гукаў у словах і іх дыферэнцыяцыі, для выпрацоўкі выразнага маўлення, але і ў якасці практыкаванняў для трэніроўкі і ўдасканалення работы галасавога апарата, для выпрацоўкі ўмення карыстацца розным тэмпам маўлення, для работы над інтанацыйнай выразнасцю мовы.
Для выхавання гукавой культуры мовы акрамя хуткамовак трэба выкарыстоўваць розныя маўленчыя гульні і практыкаванні, якія не толькі спрыяюць развіццю маўлення, але і многія з іх адначасова пашыраюць веды дзіцяці аб навакольных прадметах, развіваюць мысленне, памяць, успрыманне, уяўленне.
Таксама нельга забываць, што вялікую ролю ва ўзбагачэнні духоўнага свету дзіцяці адыгрывае літаратура. Дзіця неабходна прыцягваць да абмеркавання прачытанага, аналізаваць учынкі герояў, прасіць пераказаць, так як менавіта падчас пераказу ідзе прамы кантакт з дзіцем. Чытанне, расказванне казак, вершаў павінны стаць сямейнай традыцыяй.
Маўленне дзіцяці хутчэй развіваецца, калі яго жыццё напоўнена разнастайнымі і цікавымі справамі, падзеямі, мерапрыемствамі. Таму неабходна з дзецьмі наведваць канцэрты, выставы, гуляць, займацца спортам. Вельмі важна, каб у той момант, калі ў дзіцяці адбываецца станаўленне мовы, з ім былі тыя, хто любіць, клапатлівы разумеючыя бацькі.
Бацькі проста абавязаны ведаць, якое вялікае значэнне для дзіцяці мае мова дарослых, і як менавіта трэба размаўляць з маленькімі дзецьмі. Дарослыя павінны гаварыць правільна, не скажаючы слоў, выразна вымаўляючы кожны гук, не спяшацца, не «з'ядаць» складоў і канчаткаў слоў, не сюсюкаюць. Калі дарослыя не сочаць за сваёй мовай, то да вуха дзіцяці многія словы далятаюць зменена («гадзі» замест «глядзі»). Маўленне бацькоў павінна быць узорам для дзяцей. Неабходна пастаянна павышаць свой культурны ўзровень. Якое б ні было дзіця, яно мае патрэбу ў прызнанні сваёй індывідуальнасці і падтрымцы тых, хто любіць, бацькоў і ўважлівых педагогаў.
